De Volharding

Hoe hectischer de tijd, hoe meer behoefte aan oasen. RDM Campus is zo’n oase in een stad die geregeerd lijkt te worden door de tijd. Alles komt en gaat. Inademen, uitademen zonder een tel rust. Aan boord van de Aqualiner zit ik naast een echtpaar van in de 80. Waarom ze vandaag naar Heijplaat gaan. De man kijkt mij vol onbegrip aan. “Meneer, ik heb daar 41 jaar gewerkt als scheepsbeschieter. Mijn vader werkte er ook. Als klinker.”

Een prachtig wolkendek. De zon breekt even door de wolken heen en valt precies op een passerend containerschip. De Volharding uit Vlaardingen. De man naast mij vertelt over zijn tijd op RDM. Hoe hij als zestienjarige met zijn vader door de poort liep met duizenden andere, voornamelijk, mannen. Zijn tijd op de bedrijfsschool. Eindeloos blokjes schaven en schuren. Hij viel op. Al snel werd hij gevraagd om toezicht te lopen toen de baas ziek werd. Om vervolgens als bonhouder veel oudere mensen in te delen. “Een heftige tijd. Zo’n jong gassie dat leiding kwam geven aan mannen die soms al 40 jaar hadden getimmerd.”

Op de kade van de Dokhaven is het druk. Veel grijze en kale hoofden. Ik denk dat de gemiddelde leeftijd rond de 75 is. Mensen voor wie de herinneringen belangrijker zijn dan de waan van de dag. Wat is waan en wat is waar. Een fanfare orkest, Dockyard Rotterdam, heet de gasten welkom. Vandaag is het feest op RDM. Oud en nieuw komen even bij elkaar.

Tussen al het grijs ontwaar ik het zwarte kapsel van Gabriëlle Muris, project directeur van RDM Campus. Het valt mij op dat ze de laatste tijd steeds meer ontspannen is. Het zal vast met de tijd te maken hebben. In mijn carrière ben ik er achter gekomen dat het ongeveer 4 jaar duurt voordat je iets nieuws werkelijk in je vingers hebt. Het heeft mij 4 jaar gekost voordat ik een echt goede docent was. Vier jaar voordat ik een goede onderwijsvernieler werd en ook 4 jaar voordat ik een goede ondernemer werd. Althans, dat wilde ik schrijven. De eerste twee kloppen wel. De klappen van de zweep van het ondernemerschap heb ik nog steeds niet echt onder de knie. Ik ben nog te veel de onderwijzer, de onderzoeker.

RDM Campus is de plek waar onderwijs, onderzoek en ondernemerschap elkaar vinden in diverse innovatie projecten. En het begint er op te lijken dat dat gaat lukken. Er ontstaat steeds meer synergie tussen de drie. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de samenwerking met Imtech in het project over onbemande vaartuigen. Imtech anticipeert op de toekomst door samen met RDM Campus te investeren in onderzoek naar de mogelijkheden van onbemande vaartuigen, het liefst op basis van nul emissie. Het realiseert zich tegelijkertijd dat dit een project is dat tijd nodig heeft. Voor de Hogeschool is dat prachtig omdat het zo de mogelijkheid heeft om in de curricula, klinkt toch wel erg op rucola, ruimte in te bouwen voor dit project. Onderwijs, onderzoek en ondernemers in een win win win relatie. 1+1=11. Tijdens de bijeenkomsten tussen Imtech en HR ervaar ik ook mijn meerwaarde. Ik merk dat techneuten erg de neiging hebben om snel naar de oplossing te gaan. Naar het wat en hoe. Ik stel vooral de Waarom vraag. Waarom is het voor Imtech van belang om dit project met de Hogeschool Rotterdam te doen. Waarom is het voor de Hogeschool van belang om dit project met Imtech op te zetten. Als het Waarom duidelijk is, volgt het Hoe en het Wat als vanzelf. Inside Out en dan Ouside In. Als mensen de zin zien, krijgen ze zin.

Gemeenschap begint niet met gemeenschap. Warmte vergt jaren van groei. In het Innovation Dock zie ik dat de man die met mij in de Aqualiner zat, collega’s tegenkomt van 20 jaar geleden. Ze slaan elkaar op de schouders. Verhalen worden opgehaald. Vreugde om het weerzien. Maar ook omdat de plek waar zij een groot deel van hun leven doorbrachten, een nieuwe bestemming heeft gevonden. Vanuit een diep respect voor het verleden wordt hier de toekomst verbeeld. “Jezus Christus. Wat is het hier mooi geworden.”

Dankbaarheid en trots. Het was een mooie dag vandaag. Een dag waarop verleden, heden en toekomst even bij elkaar kwamen. Met oprechte dank aan Aat die naast mij kwam zitten in de Aqualiner. En ook aan Bert en Gabriëlle, eigenzinnige professionals die streven naar onafhankelijkheid in een toch wel erg regelrijke omgeving. Ze houden vol en laten zien dat verandering soms gewoon een kwestie van visie en volharding is. 

Intentie en potentie

Je diepste intentie bepaalt het uiteindelijke resultaat. Dat bleek vorige week weer tijdens een training aan het ICT/ Telecom projectteam van de Noord Zuid lijn in Amsterdam. Zeven hoogwaardige professionals, de top op het gebied van ICT en vervoerssystemen in Nederland. Razendsnelle denkers. Een relatief jong team dat nog maar sinds een paar maanden in deze samenstelling opereert. En opereren is natuurlijk nog niet hetzelfde als samenwerken. De kwaliteit daarvan wordt bepaald door bekwaamheid en betrokkenheid. De eerste is in ruime mate aanwezig, betrokkenheid ontstaat uit de bereidheid om de ander te leren kennen. Niet alleen in de functionaliteit van collega maar vooral als mens. Hoe meer iets gekend wordt, hoe groter het respect. Dat was dan ook het thema van de dag. Elkaar beter leren kennen. Omdat mensen die elkaar kennen, elkaar ook durven aanspreken op gedrag. Het kenmerk van een professionele organisatie. En dat is meer dan een organisatie van professionals.

In heel mijn loopbaan tot nu toe heb ik nog nooit zoveel ruimte gekregen als in deze opdracht. Een goed voorgesprek en daarna een offerte die moeiteloos werd goedgekeurd. Ook met betrekking tot de agenda van de dag kreeg ik carte blanche. Alle vrijheid om te bepalen. En dat in een complexe omgeving als de Noord Zuid lijn waar alles toch wel aardig onder een microscoop wordt gelegd. En dat ook nog eens in een tijd waarin we in onze drang naar resultaatgerichter werken langzamerhand zijn doorgeslagen in het te veel. Te veel en te gedetailleerde regels en formats, teveel onderzoeken en rapportages. Een streven naar maximale controleerbaarheid en voorspelbaarheid. In een eenzijdig streven ligt het sterven al besloten.

Vanuit de leerpsychologie is bekend dat mensen gemotiveerder zijn naarmate er voldaan is aan de volgende psychologische basisbehoeften: AUTONOMIE, RELATIE en TALENT. Autonomie kan omschreven worden als de kwaliteit van mensen om hun eigen leven vorm te geven binnen de grenzen die de omgeving biedt en de grenzen van de eigen mogelijkheden. En de mogelijkheden van dit team zijn erg groot. Allemaal mensen die ruimschoots hun sporen hebben verdiend omdat ze iedere keer weer in staat zijn om zich aan te passen aan wisselende complexe contexten. Je zou het ook een groot vermogen tot leren kunnen noemen. En dat heeft dat team in bijzondere mate. Ook tijdens deze teamdag daagden ze elkaar uit of beter, nodigden ze elkaar uit om grenzen op te zoeken. Raakvlakken te vinden. Functionele maar ook persoonlijke grenzen werden opgezocht en respectvol overschreden waarbij grenzen niet als scheidingslijnen maar als verbindingslijnen worden gezien. Wel aardig dat volgens Jean Piaget er steeds complexere structuren worden gevormd in je hersenen in het creatieve proces van aanpassing of zoals hij dat noemt, accommodatie. En die heb je ook wel nodig in een complexe organisatie als de Noord Zuid lijn.

Wat mij iedere keer weer opvalt, is dat naarmate mensen autonomer functioneren, ze meer in relatie willen zijn met de context waarin ze werken. In relatie met het grotere geheel. Ik ben omdat wij zijn. Ieder wil zijn prestaties leveren maar wel in lijn met het grotere geheel. Dat maakt juist dit team succesvol. Dat maakt dit team tot, zoals Linda Gratton aangeeft een hotspot. ‘Een hotspot = (samenwerkingsgericht denken x grenzen overschrijden x een aanstekelijk doel) x productief vermogen.’

Met name het laatste, het productief vermogen, is van doorslaggevend belang en wordt volgens mij gevormd door de verbeeldingskracht van dit team. De hele dag door gingen prachtige metaforen over de tafel. Van dansende flamingo’s en stampende olifanten tot het neerlaten van de ophaalbrug van het kleine gallische dorp. Met het denken, het voortdurend downloaden van onze harde schijf creëren we maar weinig. Alleen door te verbeelden dat het ook anders kan, realiseren we nieuwe grenzen. Zoals Loesje zegt: een grens is een wens om verder te gaan.