Stam+ik

Zojuist een prachtig filmpje gezien opTed talks waarin marketing goeroe Seth Godin spreekt over het belang van tribes. Stammen. Om welke verandering dan ook in te zetten, heb je een goed verhaal nodig waarmee je de status quo uitdaagt. Challenge them,  build a Culture, be Curious, Connect people to the idea and Commit. Zijn slotvraag is prachtig en daagt mijn eigen status qou uit: Create a movement within 24 hours.

Where good ideas come from

Boei 7

Een zonovergoten dag en twee afspraken bij Kade 4 op de Oude Haven. Het leven is goed en vol van genade. Helaas ben ik mijn zonnebril vergeten en zie dat aan het tafeltje tegenover mij een vrouw van een jaar of veertig mij wel monstert, veilig achter haar zonnebril. Spannend. Bekijkt ze mij omdat ik een niet alledaags gezicht heb met dan ene oog of bekijkt ze mij ongegeneerd om een andere reden? Ik verstop mij achter mijn boek en lees nog net de laatste zin uit Aardewerk van Piet Weisfelt: “Ons weten wordt gevormd door de  aarzelende vraag en bijna nooit door zekerheden. Dat is een rustgevende gedachte.”

Even later komt Wouter Kersten het terras op. Hij is innovatiemanager bij Enviu, een sprankelende club die innovatieve en duurzame concepten ontwikkelt en vervolgens op de markt zet. Ik ken Wouter nog van twee jaar geleden toen we samen een Common Purpose traject volgden in Rotterdam. Wouter viel daar op door zijn ongelooflijke creativiteit. In minder dan een seconde was hij in staat om een probleem bloot te leggen en volstrekt nieuwe oplossingsrichtingen aan te wijzen. Een Anders Denker pur sang. Voor iedereen die tobt over innovaties: bel Wouter en wordt verrast!

Minimale structuur

De vrouw met zonnebril viel even weg omdat gesprekken met hem altijd intens en geconcentreerd zijn. Geen koetjes en kalfjes. Rechtstreeks naar de kern. Wie vanuit zijn kern leeft, ervaart geen keus. Het gesprek ging over innovaties en MKB. Hij wees mij op een zwakke plek in een concept dat ik op dit moment beschrijf. Ik legde niet de werkelijke verbinding tussen de grote bedrijven en de MKB-ers, terwijl die laatste juist de stootkracht nodig hebben van de eersten.  Ik moet op alle niveaus blijven zoeken naar de verbinding in mijn stuk.  Nog even verder doorgeakkerd over de regie die nodig is. Welke minimale structuur is er nodig om te komen tot maximaal rendement? Is in iedere opdracht een centraal  vraagstuk . Hoeveel ruimte weten we te scheppen?  Om te kunnen scheppen moet je eerste de goede voorwaarden scheppen.

Tijd is raar. Een uur met Wouter is zo voorbij en tegelijkertijd heb ik het gevoel dat ik met een ander 4 uur nodig heb om op een toch minder resultaat uit te komen.

To connect

Ik ben een rijk man. De zon blijft schijnen. Ik lees in de krant een gedicht van Yana Beranova. Telkens als ik tegen de lamp loop, neem ik een beetje licht mee. Prachtig. Wouter maakt plaats voor Ivo van Persie. Een jong briljant mens die twee studies tegelijkertijd doet. 21 jaar en gekmakend wijs. Voortdurend gebruikmakend van de ruimte van de vrijheid om zijn weg te vinden. Krachtig, moedig en vol levensvuur. Beetje  tegendraads en daar houd ik van. Een jonge gast die tegen alle druk in zijn eigen weg gaat, zelfs al blijkt dat soms de verkeerde te zijn. Maar bestaat er wel iets als verkeerd? Goed of slecht?

Ivo vertelt mij van zijn plan om op Heijplaat een hotel te bouwen. Heijplaat  is een bijzondere plek in Rotterdam. Ooit gebouwd voor de werknemers van de vermaarde RDM werf. Nu nog een redelijk geïsoleerd gebied waar al ruim 20 jaar veel grote partijen zich druk over hebben gemaakt. De afgelopen twee jaar  heeft Ivo daar in het kader van zijn studies een bijzondere positie verworven. De mensen kennen hem, hebben vertrouwen in Ivo. Hij is een Connector. Een zeldzaam mens dat op vele borden kan spelen en veel partijen kan verbinden. Maar hij is ook jong, misschien wel zijn grootste handicap. Of is zijn grootste beperking dat hij omringd wordt door oude mannen?

Boei 7

Hij vertelt over het unieke van zijn hotel dat gebouwd gaat worden in samenwerking met de TU en Bouwkunde/ Architectuur studenten van de Hogeschool Rotterdam. Hij laat de tekeningen en berekeningen zien. Een draaiend dak waardoor maximaal rendement wordt gehaald uit de energie van de zon. Muren die opgebouwd zijn met strobalen. Opmerkingen over brandgevaar weet hij heel duidelijk te pareren. Hij is overtuigend en overtuigd dat het hem gaat lukken. En niet alleen voor zichzelf maar ook om iets blijvends achter te laten voor de mensen van Heijplaat. Een jongen die zijn eigen stroom volgt. Soms tegen stevige stormen in. Een bijzondere jongen en dat is hij. 

Even stilstaan bij het werken aan de weg

Doe ik sommige zaken niet omdat ze moeilijk zijn of zijn ze juist moeilijk omdat ik ze niet doe? De vraag is makkelijker gesteld dan beantwoord. Daarom houd ik waarschijnlijk ook van vragen stellen. Luie, langzame vragen. Trage vragen juist in een tijd waarin de externe klok steeds sneller lijkt te lopen. De klok dicteert de waan van de dag. Juist dan is het belangrijk om stil te staan omdat als we dat niet doen, de boel uiteindelijk  stagneert. En dat lijkt op dit moment ook op grote schaal te gebeuren. Maar wanhoop niet, de redding komt altijd op het laatste moment.

Moeilijke dingen hebben altijd met momenten van  twijfel te maken. Geen twijfel, geen vooruitgang. Beetje twijfel, beetje vooruitgang. Grote twijfel, grote vooruitgang. Twijfel betekent toestaan dat je het even niet weet. Even stilstaan bij het werken aan de weg.  En op een weg kom je kruispunten tegen. En soms staan daar richtingaanwijzers. Verboden in te rijden. Doodlopende weg. Ravijn. Maar met 180 km per uur zie je die vaak niet. Ongeluk verzekerd maar gelukkig zijn we ook daar weer voor verzekerd. Alleen de premies worden steeds hoger.

Twijfels hebben ook te maken met angst voor falen. En soms zijn we verslaafd aan die angst. Faalslaaf. Bang om een eerste stap in het onbekende te zetten. Bang om een risico te nemen.  Wellicht zit het werkelijk falen niet in de angst om te mislukken maar in het vermijden van het risico.  Risico is de spiegel van vertrouwen. Courage is the willingness to be afraid and act anyway. Aardig is dat het word courage dezelfde stam heeft als het Franse coeur. Ons hart. Onze kern. Alleen door stil te staan bij onze twijfel, komen we een stap verder.

Haka conversations

Vandaag is mijn dag gevuld met het uitwerken van een aantal concepten die allemaal te maken hebben met community vorming. Voor RDM Campus ben ik verantwoordelijk voor de professionalisering van de innovatieteams en met Kees Schreuders ben ik bezig met een aantal grensverleggende ideeën rondom dit item. Ieder gesprek met hem is een grensgesprek, waarbij de grens niet opgevat moet worden als een scheidings- maar als een verbindingslijn. We gaan in die gesprekken tot het gaatje, omdat we weten dat alleen maar op de grens geleerd wordt. Daar vindt de ontmoeting plaats. Gelukkig blijft het met Kees niet bij die ene ontmoeting. Het is zoals Henry Ford ooit opmerkte: "Coming together is a beginning. Keeping together is progress. Working together is succes." Nu ik toch bezig ben met citaten, hier nog eentje van Al Pacino. "Either we will heal as a team or we will die as an individual." Twee filmpjes vandaag. Kort, want ik wil aan de slag.

De stem van de stam

Gisteren de altijd moeilijke wedstrijd tegen Lekkerkerk B3 gewonnen met 4-1. Vooral de laatste goal was een beauty. Een strak uitgevoerd een- tweetje tussen Jacco en River werd op weergaloze manier door de laatste afgemaakt met een lepe lob. Ondanks alweer een gewonnen wedstrijd staan we gedeeld eerste met een iets beter doelsaldo dan BVCB B3 dat we volgende week als tegenstander hebben. We lusten ze rauw. We vreten ze op met peper en zout. De dood of de gladiolen.  “Beetje relativeren nu. Het is maar een spelletje. Het gaat om het plezier, toch? ”, zegt een stem in mij. En natuurlijk is dat ook zo maar met de lauwerkrans in zicht, hebben we slechts één doel: WINNEN.

Walk your talk

Vanmiddag een mooie ontmoeting met mensen die ik nog niet eerder heb  gesproken. Allen maken ze deel uit van een Linkedin groep Walk your talk die gericht is op het faciliteren van communities. Een voorzichtige aftasting over het begrip community. Gemeenschap begint niet met gemeenschap. Het begint met een ontmoeting, een uitwisseling van blikken, een eerste flirt, oogviolen, een aanraking, en hier stop ik maar even met het uitwerken van mijn  fantasieën

Imo en het experiment van de honderdste aap

Imo of het experiment van de eerste aap is een verhaal dat ik graag vertel. Het gaat voer een aap die de kadaverdiscipline van de stam verlaat en besluit om niet meer de bananen uit de bomen te eten waar flink voorheen gepoept en gepiest is. Hij trekt de bananen uit de boom, neemt ze mee naar de zee om ze daar te wassen alvorens ze te eten. Alle andere apen bekeken het tafereel, schudden hun hoofd en dachten allemaal hetzelfde. Die Imo is niet goed bij zijn hoofd. Tot er een tweede aap kwam die Imo’s voorbeeld volgde. En een tweede, een derde tot er uiteindelijk een kritische massa was bereikt. Na de 27^e aap deden alle apen in rap tempo een voorbeeld aan Imo. En wat de wetenschappers verraste, was dat niet alleen apen op het eiland van Imo zo reageerden, maar ook op de omringende eilanden, wasten de apen hun bananen in zee. “We wisten allemaal dat het niet kon, totdat er iemand was die dat niet wist.”

De bron uitputten of putten uit de bron?

Al snel werd gemeenschappelijke grond gevonden, vooral toen het gesprek persoonlijk werd.  Persoonlijke paradoxen kwamen in beeld. Over ruimte die alleen bestaat bij de gratie van begrenzing. Over grenzen als verbindings- of als scheidingslijn. Over de dwang tot vrijheid. Over het ontstaan van rust en verlangen juist op het moment dat je denkt niet verder, dieper te kunnen  zakken. Over de volheid van de leegte. Unieke verhalen werden gedeeld en werden daarom juist universeel, voor iedereen herkenbaar. Gemeenschappelijke grond werd gevonden. Wel aardig dat een definitie van grond, reden is. Een gemeenschappelijke raison d’etre. “Hij die niets kent, begrijpt niets. Hij die niets begrijpt, neemt niet waar. Hij die niet waarneemt, heet niets lief. Maar hij die kent, begrijpt, neemt waar, heeft lief. Hoe meer iets gekend wordt, hoe groter de liefde. En wie denkt dat alle vruchten tezelfdertijd tot rijping komen als aardbeien, begrijpt niets van bananen.” (Paracelsus, 1527)

Een vruchtbare bijeenkomst waarin werd afgestamd. Toevallig verkeerd geschreven maar te mooi om te schrappen.  

Goal

Rock and Role

Vandaag een akkoord gekregen voor een teamontwikkelingstraject bij de Noord Zuid lijn. Een spannende klus met een team van maatgevende professionals die allemaal specialist zijn op hun eigen vakgebied. En dat is dan ook meteen de uitdaging. Hoe realiseren we meer synergie met elkaar? Hoe worden we een team waarin ieder zich herkent maar toch zijn eigen expertise in kan brengen? Het betreft een team dat nog maar kort samen opereert, allemaal ingehuurd voor een zeer complexe klus. Je zou het team kunnen vergelijken met het voetbalelftal van Manchester City. Allemaal dure krachten en de gevoelde verplichting om kampioen te worden. En net als bij het voetballen gaat het dan om het vinden van de juiste balans. Wie heeft welke rol en waarom?

The Miser

Enige jaren geleden deed ik een opleiding in  Deep Democracy, een bijzondere methodiek die een nieuwe kijk biedt op besluitvorming en groepsdynamiek. Ontwikkeld in de jaren negentig in het bedrijfsleven van Zuid Afrika en sindsdien succesvol toegepast als krachtig instrument voor besluitvorming en conflictbemiddeling binnen groepen met een uiteenlopende diversiteit. Teams die volgens deze methodiek werken, winnen aan effectiviteit. De principes zijn gebaseerd op de Process Oriented Psychology van Arnold Mindell. De training had een enorme impact.  Ik nam deel aan een bijzonder getalenteerde groep. Allemaal jonge professionals, bijna native speaking English en 1 oudere man die zich enigszins moeizaam kon uitdrukken in het Engels. Ik. Ik kon in deze groep niet intappen in mijn favoriete rol. Die van gangmaker, voorzitter, humorist, katalysator. Alle rollen waren al belegd in deze groep. De enige rol die over was, was die van de Miser, de wat teruggetrokken ietwat sombere man met een groot minderwaardigheidsgevoel. Allesbehalve de rol die ik graag speel. Ik voelde mij zwaar ellendig en de dag duurde erg lang. Tot de Role Theory werd uitgelegd. De rol die iemand speelt, is vele malen groter dan het individu en tegelijkertijd is het individu vele malen groter dan het individu. Deze theorie zette mijn wereld op zijn kop. Het gaat helemaal niet om mij en meteen gaat alles om mij. Ik besefte op dat moment dat door vast te houden aan mijn rol ik de besluitvorming in de groep frustreerde. Het gevolg was dat de groep niet in staat was een besluit te nemen. Stagneerde. Op het zelfde moment realiseerde de man die mijn voorkeursrol innam, dat door het vasthouden aan die rol, iemand anders in een depressieve rol werd gedrongen. We keken elkaar aan, ervoeren de consequenties van het vasthouden aan onze rol, en waren in staat die los te laten. Ook anderen in de groep deden dat. Het resultaat was dat de besluitvorming rondom een bepaald issue geen enkel probleem meer opleverde.

Vasthouden tegen beter weten in

Geen concept zo moeilijk als loslaten. Ik herinner mij het verhaal van een man die van een berg afviel. Of de berg viel van hem af, daar wil ik af zijn. Afijn, hij kon zich nog net vastgrijpen aan een strohalm maar dreigde naar beneden te storten. Redding komt altijd op het laatste moment, zo ook nu. Een stem uit de hemel. “Laat maar los. Ik zorg dat alles goed komt.” Onmiskenbaar de stem van Zeus. Even twijfelde de man maar toen de kramp te hoog werd, schreeuwde hij naar boven: “Is daar nog iemand daarboven?” Wij houden vaak vast en soms tegen beter weten in. Maar hoe laat je los? In mijn belevingswereld kun je niks loslaten maar laten de dingen jou los als er genoeg aandacht naar te gegaan is. Dat ik daar niet eerder aan dacht. 

Het oog van de meester

Ik werd vanmorgen, happend naar lucht, wakker met het beeld van een tsunami die mij samen met auto’s, bomen en andere mensen meesleurde. Ik heb geen andere verklaring voor de droom dan ik op dit moment in een enorme stroomversnelling zit waarin ik mij laat meevoeren. Ik moet denken aan de woorden van Adelheid Roosen die na het overlijden van haar vriend Jan Mesdag in een enorm diepe put zakte. De periode voor zijn dood zorgde zij voor hem en dat deed ze, zoals alles wat zij doet, intens. Na Jan´s dood, die overigens vlak voor zijn overlijden prachtig de liederen van Brel heeft vertolkt, bleef ze intens in het leven staan totdat dat niet meer ging. Een zwart gat. Toen ze daar uit kwam, vertelde ze dat alles in het leven bestaat uit twee en de opheffing daarvan. Ze gebruikte de metafoor van eb en vloed. Als het vloed is, dan gaan we zwemmen en als het eb is dan zouden we eigenlijk op een handdoekje moeten gaan zitten, een breiwerkje pakken en wachten tot het weer vloed wordt. Maar dat doen we maar moeilijk. Ook als het eb is, rennen we naar de vloedlijn en gunnen ons niet de tijd om even bij te komen. Om te wachten tot het weer vloed wordt en alert te zijn op  springvloed, de periode van verhoogde creativiteit.

Terwijl ik dit schrijf, bedenk ik mij dat deze woorden als vanzelf komen na de vraag die mij gesteld is hoe ik mijn invloed kan vergroten. Ik ben zo langzamerhand wel overtuigd van mijn kwaliteiten en kracht en verlang er naar om mijn kunsten te laten zien op een groter podium.  Hoe groot is mijn invloed op mijn invloed? Wat kan ik hier en nu doen om mijn invloed te vergroten? Een stem in mijn hoofd zegt dat het wellicht beter is om nu met andere dingen bezig te zijn maar ik merk dat mijn vingers gewoon doortypen. Die genieten van dit spel. Ik ben op dit moment gewoon lekker aan het spelen en ik geniet er van. Een geluksmomentje. Gelukkig duren die niet al te lang. Het komt en gaat. Het heeft geen zin om daar naar te streven omdat je dan altijd wordt geconfronteerd wordt met het ongeluk. Geluk kun je niet organiseren. Ongeluk wel. Het verschil tussen Speler en Slachtoffer.

Gisterenmiddag had ik een afspraak met mijn vriend Martien op het achterdek van zijn schip de SS Rotterdam. Een heerlijk lentezonnetje en een ruime blik over de Rotterdamse haven. Ik geniet iedere keer van een ontmoeting met Martien. Hij is vrij in zijn denken, wordt niet beperkt door onzinnige overtuigingen en oordelen. En ondanks dat hij aangeeft dat hij lui is, nog steeds de boerenzoon die gelukkig is door zich eindeloos te vervelen, krijgt hij veel voor elkaar. Zo is hij nu bezig met het vergaren van goede mensen om zich heen voor een Bruto Nationaal Geluks Forum dat hij in juni volgend jaar wil houden. Een gelukkig man, juist omdat hij dat niet hoeft te zijn. Hij is wie hij is. Of zoals Popeye zei: “I am what I am and that’s all that I am. I am Popeye the Sailorman. 

Gemeenschapszingever

Kortgeleden vroeg Marc Verheijen mij om te reflecteren op de vraag of de gemeente Rotterdam het Ingenieursbureau Gemeentewerken nodig heeft. Marc is als architect verbonden aan deze dienst, daarnaast is hij lector Infrastructure op RDM Campus. Een man met een groot denkraam. Zijn vraag intrigeerde mij en wat ik dan meestal doe, is de vraag omdraaien. Zit Marc wel te wachten op het Ingenieursbureau? Zit het Ingenieursbureau wel te wachten op de stad? Op Marc? Ik betrok de vraag ook op mijzelf. Hebben mijn klanten mij nodig? Heb ik mijn klanten nodig? Zijn vraag zette mij op het spoor om steviger na te denken over mijn eigen positionering. Wat is mijn toegevoegde waarde, mijn diepere betekenis? Ben ik 54 en denk ik nog steeds na over wie ik ben en wat ik heb te doen in dit leven. 

Een diepere betekenis
Zoals uit mijn blogs wel tevoorschijn zal komen, verdraag ik het slecht als mensen zichzelf en daarmee ook anderen tekort doen. Ik heb een broertje dood aan gemakzucht en helemaal als mensen zwelgen in slachtofferschaap. Net als bij het woord verandering dat ik steevast typ als vernadering, typen mijn vingers ook automatisch slachtofferschaap als ik slachtofferschap bedoel. Waarschijnlijk heb ik een hekel aan die onverschilligheid omdat ik mijn eigen slachtofferschaap nog meer onder oog moet komen?
In het zelfonderzoek na de vraag van Marc kreeg ik steeds duidelijker dat mijn kracht zit in het woorden geven, noem het betekenis geven aan processen die spelen. Ik ben in staat de potentie van bedrijven of individuen te zien en die te vertalen in een beeld dat herkend wordt. Waar naar toegegroeid kan worden. 

Dat doe ik in mijn coachingsgesprekken, in het ontdekken van de corporate story, in scenarioplanningen en in teamontwikkelingstrajecten. Je zou kunnen zeggen dat ik mensen uitnodig om op zoek te gaan naar de diepere betekenis. De rode draad, het DNA, de essentie. Noem het de ziel van de zaak. Ik ben een onderzoeker. Ik zoek naar wat er onder zit. Ik neem geen genoegen met platte plaatjes en ga vrij snel naar de kern van de zaak door wat dieper door te vragen. Terwijl ik dit schrijf, bedenk ik mij dat het stellen van die vragen wellicht mijn grote kracht is. Er wordt vooral gezonden, maar daarmee wordt het niet gezonder. 

Mijn diepere betekenis is het faciliteren van de dialoog. Geen debat, geen discussie maar naar elkaar luisteren op een dieper niveau. Het niveau van de ziel. Ieder individu, iedere organisatie heeft er één maar vaak ontbreekt het aan filosofische kracht om er woorden en orde aan te geven. Het resultaat is dan ook dat onderdelen in organisaties chaotisch en gefragmenteerd bij elkaar staan. Niet in lijn zijn met elkaar. Zou ik kunnen zeggen dat ik die filosofische kracht wel heb om zin te geven aan de diepere betekenis van gemeenschappen binnen organisaties? 

Andersdenken als uitdaging
Op die vraag krijg ik van Marc het volgende antwoord: "Wellicht is denken je kracht, andersdenken je uitdaging. De echte betekenis van iemand als jij voor iets als RDM Campus moet echter verder dan dat gezocht worden. Hoe word jij, met jouw kwaliteit en kracht, een influencer? Een persoon die niet alleen signaleert en formuleert, maar die geloofd wordt, waarnaar geluisterd wordt, waarnaar uitgekeken wordt, die gevolgd wordt in dat denken en door anderen als inspirerend en motiverend gezien wordt? Influencers benaderen wellicht het niveau van onmisbaarheid."
Een diamant laat zich alleen maar slijpen door een sterkere diamant. Dank Marc! Het onderzoek wordt vervolgd.

EN EN

Normaal lees ik de krant diagonaal op zoek naar artikelen die mij inspireren. Rampverhalen lees ik niet meer. In het NRC van afgelopen zaterdag stonden een  uitgebreid verhaal dat mij bijzonder aansprak. Het ging over inclusief denken,  Leiderschap als partnerschap.  Volgens de auteurs Manfred en Victor van Doorn zal inclusief denken onze manier van samenleven voorgoed veranderen. “ Inclusief werkende leiders combineren het  hiërarchische aspect van Steve Jobs en het verbindende aspect van Eric Schmidt. Ze zijn in staat tot samenwerken én dicteren, tot schitteren én dienstbaar zijn voor het grotere geheel.”

Albert Einstein zei al dat als wij de dingen willen begrijpen, wij het geheel waarvan de dingen deel uitmaken, moeten leren begrijpen. Dus stoppen met denken in deeloplossingen voor deelproblemen maar denken in relaties. Omdat denken in relaties, denken is in systemen. Is denken in samenhang en wat daar allemaal uit tevoorschijn kan komen. Betekent wel dat wij afscheid moeten nemen van ons exclusieve, uitsluitende denken dat onze wereld fragmenteert en daarmee nog steeds stevig verdeeld houdt. Maar hoe laten we dat denken los?

Gistermiddag belde een bestuurslid van een innovatief kenniscentrum in de bouwwereld. Ook deze stichting bevindt zich in een kritieke fase van haar bestaan. Kritiek is afkomstig van het Latijnse kretein dat ook kiezen betekent. Voor deze stichting die bestaat uit 14 eigenzinnige ondernemers, is de uitdaging om een heldere keuze te maken in de positionering. Willen we als stichting toegroeien naar het beeld van HET Kenniscentrum op het gebied van bouwen of beschouwen we ons meer als een netwerkclubje dat elkaar af en toe de bal toespeelt en lekkere borrels met elkaar drinkt? Nu lijkt het meer het laatste te worden. Alle leden van de club zijn druk bezig met hun eigen werkzaamheden en beschouwen de stichting als ‘nice to have’, niet als wezenlijk noodzakelijk. En in deze tijden schrappen we alle zaken die niet echt 100% nodig zijn.  En dat is jammer, zeker voor deze stichting die potentieel het verschil kan maken maar nu bloedeloos opereert. Wel een visie maar geen draagvlak en geen sturing. Het resultaat is een magere kwaliteit.

Het bestuurslid geeft aan zich alleen te voelen staan in de stichting. Hij is de visionair, een starter van initiatieven maar niet iemand die doortrekt, die krachten van onderaf stimuleert én ideeën van bovenaf oplegt. Die macht kan uitoefenen én deze ook naar zich toe kan trekken. Die kan samenwerken én dicteren. Die een stimulerende visie kan uitdragen én goed kan luisteren. Én En.

Te weinig sturing of het loslaten daarvan leidt tot desintegratie. Te veel sturing en daardoor te weinig ruimte voor nieuwe initiatieven leidt ook tot desintegratie. De complexe tijd waarin we leven vraagt, vloekt en bidt om het vermogen om te kunnen spelen met paradoxen. En dat betekent het uitvinden van een nieuwe taal waarin we met zijn allen kunnen leven. Een tikkeltje chaordisch, communalistisch, collectividualistisch.

“Als het ons lukt om in dit beladen jaar te handelen vanuit het besef dat we ons zowel in een ernstige als in een feestelijke fase bevinden van de volwassenwording van de mensheid, dan kunnen we juist met de acceptatie van onze fysieke grenzen komen tot een wereld van onbeperkte mogelijkheden.”

Ik wens de stichting veel filosofische kracht om orde te brengen aan wat nu in chaos los aan elkaar hangt. Zodat uiteindelijk weer diepere betekenis wordt gevonden want die is hard nodig. Als ik daar in kan bijdragen, graag. Ik verdraag het slecht als mensen zichzelf tekort doen.

The size of a peanut

Dit weekend lekker lui gewerkt. Spitten in onze moestuin en in mijn hoofd bij het uitwerken van een concept dat ik binnenkort op de markt wil zetten. Tussendoor op de bank, bakje pinda´s bij de hand, heerlijke films en documentaires gekeken. Onder andere een interview van Oprah Winfrey met Jill Bolte Taylor, een hersenwetenschapper die zelf een hersenbloeding kreeg en minutieus verslag daarvan deed. Over de dictatuur van het seriële denken dat de hele dag er voor zorgt dat we van gedachte naar gedachte schieten. En dat terwijl  dat hele proces aangestuurd wordt door een stukje in onze hersenen ter grootte van een pinda.  Hieronder in een Ted Talk filmpje deze bijzondere vrouw die door Times Magazine in 2008 werd gezien als één van de honderd invloedrijkste mensen ter wereld.  En natuurlijk is dat overdreven want iedereen weet natuurlijk dat u de meeste invloed op uw leven heeft.

zondag gebed

Met woord en daad

Pas als ik het verleden achterlaat, komt mijn eigen toekomst naar mij toe. Terwijl ik onderweg ben naar Imtech bedenk ik mij dat al mijn klanten een tikje vreemd zijn. Of het nu Roof Update, Zonel Energy Systems of RDM Campus is, allen hebben ze een beetje een tegendraads imago. Allesbehalve mainstream en voortdurend op zoek naar nieuwe uitdagingen en bereid om risico’s te nemen.  Je zou kunnen zeggen dat het vermogen om risico’s te nemen de spiegel van vertrouwen is. Het lijkt wel een beetje op de reis van de held. De held gaat op weg, of dit nu Odysseus of Roodkapje is, hij of zij ontdekt zijn missie, ondervindt twijfels onderweg, wordt geconfronteerd met  risicovolle uitdagingen, heeft daarin alle talenten nodig en komt uiteindelijk aan. Maar niet nadat er weerstand is  geboden aan allerlei verleidingen.

Gretig naar de toekomst

Imtech is een bijzonder bedrijf. Een multinational waarbij je zou verwachten dat de contacten onpersoonlijk zijn maar ik ervaar iedere keer het tegendeel. Het blijkt steeds weer dat het voor Imtech ernst is om vooruit te denken. Niet tevreden achterover hangen maar gretig zijn naar de toekomst. En daarop wordt geanticipeerd , onder andere door het faciliteren van een innovatie team dat in samenwerking met RDM Campus bezig is met het onderzoek naar en het prototyperen van onbemande vaartuigen.

Wat en hoe maar vooral wie en waarom

Vandaag is een bijeenkomst met twee derdejaars studenten Communicatie van de Hogeschool Rotterdam om afspraken te maken voor een communicatieplan. Dat het Imtech ernst is om ook dit professioneel aan te pakken, blijkt uit de brede afvaardiging vanuit het bedrijf. Allemaal bijzondere vakspecialisten waarbij het mij iedere keer weer opvalt dat ze heel snel naar de oplossing willen. Heel snel naar het “wat en hoe”. Dieper doorvragen over wat het project een succes kan maken, wordt niet gedaan. Voor mij beginnen werkelijke innovaties door de eigen logica ter discussie te stellen. Pas na gedeelde begripsvorming en betekenisgeving, is rationele matching van bestaande kennis mogelijk. Naast rationele werkprocessen zijn ook relationele en reflectieve werkprocessen nodig.  Betekent vaak doorvragen en dan vooral op het waarom. Trage vragen stellen om van daaruit weer te versnellen. Dat doe ik ook tijdens deze bijeenkomst. Zoeken naar de balans tussen reflectieve sturing en rationele probleemoplossing. Niet altijd makkelijk om de boel op scherp te zetten maar ik kan niet anders.

Hierna heb ik een coaching afspraak in Utrecht met een bijzondere ondernemer. Een groot conceptueel denker die in staat is om het verschil te maken maar dat niet doet omdat hij voortdurend verzuipt in het te veel. Te veel ideeën waarvoor hij te weinig tijd heeft om die ook werkelijk te realiseren. ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren en weemoedigheid die des avonds komt en die niemand kan verklaren.’ Een fragment uit Elsschots gedicht ‘het Huwelijk.’ Iedereen kent wel het fragment van ‘tussen droom en daad’, weinig mensen weten wat de aanleiding is. ‘Hij dacht, ik sla haar dood en steek het huis in brand. Maar doodslaan deed hij niet want tussen droom en daad enz.’

Ik zet onze coaching op scherp door aan te geven dat ik niet langer zijn coach wil zijn als hij blijft volharden in zijn onvermogen om te kiezen. Het irriteert mij mateloos dat hij zo gemakzuchtig omgaat met simpele zaken als het nakomen van afspraken. Voortdurend probeert hij te ontsnappen als de grond te heet wordt onder zijn voeten. We hebben vervolgens een fantastische sessie waarin ik hem iedere keer weer uitnodig om het woordje moeten te vervangen door willen. Door constant de focus te leggen op moeten, ontstaat schuld omdat je iedere keer weer geconfronteerd wordt met het niet kunnen nakomen van je voornemens.’ Ik wil’ daarentegen , geeft ruimte. Is een statement die van binnenuit komt. Uiteindelijk geeft hij aan het eind van een intensieve sessie aan dat hij dit weekend een top prioriteit gaat afwerken. Morgen mailt hij mij of het gelukt is. Wedden dat het hem lukt? 

Volbaarheid

Vanmorgen werd ik wakker van het geluid van merels en mezen. Het krassende gekrijs van kauwtjes. In de tuin zag ik in de sering van Pake een roodborstje. Mijn Pake was smid in Terhenne, mijn Opa melkboer in Groningen. Vroeger voor de Tweede Wereldoorlog bezorgde hij losse melk. Hij deed die in de melkkannen die op de stoep waren klaargezet. Roodborstjes en mezen hadden de gewoonte ‘s morgensvroeg de room van de melk te snoepen. Toen de melk in flessen met een aluminium  dop kwam, lukte dat niet zo maar meer. Toen eenmaal één mees had ontdekt dat hij de dop van de melkfles kon stukprikken om zo de melk te bereiken, namen zijn soortgenoten dat kunstje al snel over. Mezen leren van elkaar. Roodborstjes daarentegen niet. Dat zijn solitaire vogels die geen soortgenoten dulden in hun territorium. Kauwtjes zie je bijna altijd in grote kolonies. Hebben nooit ruzie door een strenge hiërarchie waarin ieder zijn plaats kent en accepteert.

Het heeft gevroren en ik moet de ramen van mijn auto krabben. Een volle agenda vandaag. Terwijl ik richting Rotterdam rijd, zie ik de zon opkomen. Ik geniet van de rit. Een strakblauwe hemel, steeds voller wordende bomen. Nog even en we hebben weer een groene wereld.

Mijn eerste afspraak is met de duurzaamheidsarchitect Duzan Doepel. Ik heb een gesprek met hem in het kader van een haalbaarheidsonderzoek naar het in de markt zetten van een duurzaamheidskrant. Ondanks dat hij het erg druk heeft,  reageerde hij direct enthousiast toen ik hem hiervoor benaderde. Voorafgaand aan ons gesprek kwam ik een mooie zin van hem tegen op het internet:  “Bij breaking free of the conventional approach and outlook, one can arrive at new and often positive solutions.”

Doorbraak in duurzaamheidsdenken

Duzan is Zuid Afrikaan. In 1996 kwam hij naar Nederland en ging bij het vermaarde architectenbureau MVRDV werken. Hij was verbaasd dat in Nederland duurzaamheid als een apart ontwerpprobleem werd gezien waaraan je kon werken of niet. In Zuid Afrika was duurzaamheid, volbaarheid zoals het daar heet, gewoon een vanzelfsprekende zaak. “Je werkt daar altijd in een extreem klimaat, er is nooit geld en je werkt altijd samen met de gemeenschap.” In Nederland zag hij duurzaamheid een keus is, niet een integraal onderdeel van de praktijk. Voor Duzan moet duurzaamheid niet primair gezocht worden in toegevoegde technologie maar in ruimtelijke oplossingen die low tech zijn en zodanig met het klimaat en de seizoensomstandigheden samenwerken dat als vanzelf een prettig verblijfsklimaat ontstaat en een laag energieverbruik wordt gegenereerd. Ontwerpen vanuit de context. Duzan krijgt nu eindelijk de erkenning voor zijn bioklimatische architectuur en maakt wereldwijd prachtige spraakmakende gebouwen. Maar nooit doet hij dat alleen. Altijd samen met het klimaat en de mensen die daar wonen en werken.

Een andere kijk

Duzan is nu bezig met de oprichting van een Social Ecological Development Agency. Weer met veel andere partijen zoekt hij naar mogelijkheden om de leefbaarheid in stadskernen te vergroten. In zijn optiek kan de overheid dat niet meer realiseren en moet de markt dat doen. Betekent wel dat ieder uit zijn cel moet stappen en met een nieuwe blik gaat kijken.

Op weg naar mijn volgende afspraak bij Imtech draai ik mijn raampje open. Het is inmiddels lekker warm geworden. Heerlijke muziek van Bram Vermeulen: "Als ik afzie van verleden, komt mijn eigen toekomst naar mij toe." 

Verbeterde versie

Vandaag een dag met een gouden randje. Het begon al met een heerlijk interview dat ik had met een jonge salesmanager van een grote kunststoffen fabrikant. Ik was natuurlijk weer te vroeg en parkeerde mijn 16 jaar oude Volvo tussen een spiksplinternieuwe Audi A8 en een Lexus Hybrid Drive. Het  parkeerterrein stond vol met nieuwe modellen en even bekroop mij een gevoel van schaamte. Ach, dacht ik een seconde later, schaamte is niet anders dan de angst voor ontmaskering. En dat is toch wat ik wil? Het is zelfs waar ik goed in ben.

Even later kwam Leen binnen. Anders dan ik had verwacht, is Leen een vrouw. Alles aan deze vrouw straalt kwaliteit uit. Een mooie verschijning, nog maar amper dertig jaar oud. Een vroegwijze dame die duidelijke keuzes weet te maken en haar beperkingen kent. Die stevig staat in het hier en nu. Een mooie balans. Een vrouw die het vermogen heeft om te doen wat nodig is op die momenten dat er iets gedaan moet worden.  Ik moet even denken aan de woorden die bij binnenkomst in de Tempel van Delphi waren geschreven: Ken U zelve. Een tekst die de meeste mensen wel kennen. Wat vaak niet gekend wordt, is dat bij het verlaten van de Tempel, Maar niets teveel, te lezen viel. Woorden die bij mij naar boven komen als ik terugkijk op mijn interview met Leen. Het is duidelijk dat ik bij de uitwerking geen beeld van haar  hoef te maken waar ze naar  toe kan groeien. Zij is datgene waar ze voor ze staat. Pure kwaliteit. Volle aandacht.

Columbo, het alziend oog
Terwijl ik terugloop naar mijn wat gebutste auto merk ik dat ik glimlach. Een beeld dat ik nog niet eerder had van mij zelf. Ik zag mij zelf als Inspecteur Colombo, meesterlijk vertolkt door Peter Falk. Net als ik slechts 1 oog, een rommelige verschijning, een verfomfaaide jas en een verfrommelde auto. Niet helemaal serieus te nemen maar altijd was die man weer in staat om schijnbaar loshangende draden aan elkaar te knopen, de zaak te ontrafelen  en daarmee wist hij iedere keer weer tot een verrassende ontknoping te komen.

Groeien naar het beeld
In de auto zie ik dat J. heeft gebeld. In tegenstelling tot Leen, die ik alleen maar hoef te bevestigen in dat ze de goede weg bewandelt, is mijn werk met J anders. Het is een visionaire vakman met een groot vermogen om binnen het  vakgebied waarin hij specialist is, het verschil te maken.  En dat doet hij tot op zekere hoogte en daarmee zijn bedrijf ook. Hij heeft mij gevraagd om te groeien naar, laten we zeggen, een verbeterde versie van zichzelf. Om de man te worden die hij kan zijn en met zijn bedrijf toe te groeien naar wat het in potentie in huis heeft . Betekent wel dat hij zichzelf voortdurend in zijn eigen spoor moet trekken. En dat lukt hem niet alleen. Ik vind het prettig werken met hem en af en toe irriteert de vrijblijvendheid waarmee hij soms omgaat met afspraken mij mateloos. Dat kan alleen maar betekenen dat ik dat proces in mijzelf herken. Je kunt immers niet kennen wat je niet kent? Ook in mijzelf de neiging om dingen op de lange baan te schuiven. Morgen. Ook in mij de ambachtelijke visionaire vakman die het zich soms te gemakkelijk maakt. Doe ik de dingen niet omdat ze moeilijk zijn of zijn de dingen moeilijk omdat ik ze niet doe? Tijd om in actie te komen. Maar wel met volle aandacht.

Creëren, cremeren, creperen

Het verhaal gaat dat de eerste Bijbel in een oud Engels klooster is te vinden. Een onderzoekende journalist wist dat klooster te vinden en vroeg de abt waar die eerste Bijbel zich bevond. De abt gaf aan dat deze zich in de crypte bevond maar dat dat voor iedereen verboden gebied was. Bovendien, waarom zou je die eerste bijbel willen zien als alle bijbels die in dat klooster werden vervaardigd, natuurgetrouwe kopieën waren van de oorspronkelijke bijbel? Het was in ieder geval uitgesloten dat de journalist mocht afdalen in de crypte. Hij mocht wel in het klooster overnachten. Midden in de nacht werd iedereen in het klooster wakker van een oorverdovend gehuil. Onmiskenbaar de stem van de abt. Iedereen rende naar de plek waar dat gehuil vandaan kwam. De crypte. De tranen rolden over het gezicht van de abt terwijl een hartsgrondige vloek uit zijn mond rolde: “Er staat verdomme Celebrate, geen Celebate.”

Wat 1 klein fout geschreven  lettertje al voor gevolgen kan hebben. Ik vind het altijd leuk om het woord creeren verkeerd te typen. Bij de automatische woordcorrectie krijg je dan als eerste twee woorden, cremeren en creperen. Volgens mij is dat ook zo. Als mensen niet creëren, dan worden ze ziek. En veel mensen zijn ziek op dit moment. Veel organisaties ook trouwens. Een soort collectieve burn out. Ik heb met mijn grote vriend Ernst het volgende schemaatje gemaakt:

Een van de zinnen die ik vaak hoor, is dat we geregeerd worden door de waan van de dag. We worden gedicteerd door systemen en structuren en er is geen enkele ruimte voor eigen initiatief. Veel sturing, weinig ruimte. Veel complexiteit, weinig eenvoud. Waarom makkelijk doen als het ook moeilijk kan? En andersom. En precies daar zit volgens mij de crux. In het woordje EN. En sturing en ruimte. En complexiteit en eenvoud. En controle en creativiteit. En integratie en desintegratie. En die laatste lijkt een vreemde en is het niet. We kunnen pas werkelijk innoveren of integreren als we de desintegratie goed hebben begrepen. Goed begrepen? Wordt vervolgd! 

Moeite met moeite

Het is alsof de duivel er mee speelt, maar de laatste dagen stoor ik  mij enorm aan de gemakzucht waarmee mensen omgaan met simpele zaken als het betalen van facturen of het nakomen van afspraken. Laaiend word ik daarvan. Als klap op de vuurpijl heb ik de telefoon op de hoorn gegooid na een telefonische ruzie met mijn goede vriend E. Ik had hem al een tijdje niet gezien of gesproken en wachtte tot hij eindelijk het initiatief zou nemen voor een ontmoeting. Gekrenkte trots. Bij hem waarschijnlijk ook. Even twijfelde ik of ik hem wel zou bellen en normaal is mijn stelregel dan, bij twijfel niet inhalen.  Nu ging ik daar aan voorbij en het resultaat was dat ik woedend halverwege het gesprek middenin een zin van hem de verbinding verbrak. Hij verweet mij gemakzuchtig te zijn, de lul. Als er iemand is die gemakzuchtig omgaat met onze relatie dan is hij dat wel. Waar is hij als ik hem nodig heb?

De Dikke geraadpleegd. Gemakzuchtig (bn) zijn gemak zoekend, moeite en inspanning vermijdend, zijn taak te licht opvattend. Dat herken ik wel. Gemak dient de mens en liever kies ik, als alles in de natuur, de weg van de minste weerstand. Ben ik mijzelf nou weer aan het goedpraten? Ben ik  bezig met het reduceren van de dissonantie? Ben bang van wel. Ik wil ook hier weer snel van af zijn. Vlug naar het volgende. Afgeleid.

Laat ik nu eens daar hechten, 

waar ik niet wil zijn.

Laat ik nu eens  de andere weg nemen.  Laat ik nu eens daar hechten, waar ik niet wil zijn, zoals mijn vriend A. dat noemt. Ik kan mij alleen irriteren aan iets als gemakzucht omdat ik dat herken in mijzelf. Je kunt niet kennen wat je niet kent. Daarom heet dat ook herkennen. Ik vind het altijd lekker als ik plotseling zie waar woorden vandaan komen. Terug naar de gemakzucht en de moeite. Zodra ik vermoed dat iets niet vanzelf gaat, haak ik af of delegeer het makkelijk naar een ander. Vaak ga ik dan voorbij aan de inspanning die bepaalde zaken kosten en verwacht van anderen dat die dat redelijk moeiteloos oplossen. Ik bedenk dan allerlei smoezen om het zelf maar niet aan te pakken. Daar zou ik wel van af willen. Maar wil ik daar echt van af of is het weer het zoveelste traject waar ik aan begin en dat ik waarschijnlijk niet zal afmaken?  Moeilijk, moeilijk, moeilijk. Wat een vervelend verhaaltje wordt dit weer. Ik kan toch wel wat leukers verzinnen?

Tell a tale

Tell a tale - Michael Kiwanuka:

Veranderen= Vertragen + Verdragen

Gisteren reed ik door de Krimpenerwaard en zag honderden ganzen die in vele  V formaties  vlogen. Steeds wisselende leiders op kop. Gaan ze naar huis of vertrekken ze naar elders? Het zal wel weer beide zijn. Ik ben onderweg naar RDM Campus waar ik bezig ben met het faciliteren van een community of practise. Op de Abraham van Rijckevorsel besluit ik dat ik vandaag via de Brienenoord rijd. Iedere dag een geluksmomentje als ik de Maas oversteek. Ik ken geen stad die zo mooi rond een rivier gedrapeerd ligt als Rotterdam. De rivier die Noord en Zuid van elkaar scheidt en ook verbindt. Alhoewel? Rotterdam Zuid is nog steeds het lelijke eendje van de stad. Hoge werkloosheid, hoogste aantal Vogelaarwijken en slechts 1 gymnasium in dat toch uitgestrekte stadsdeel. Al jaren is men bezig om dat te veranderen. Maar dat gaat niet snel genoeg. En dus wordt Marco Pastors van Leefbaar aangesteld om orde op zaken te stellen. Ik ben benieuwd of hij de dominee van zijn eigen gelijk wordt of echt gaat voor het welzijn en geluk van Zuid.

Wil je geluk of wil je gelijk? Geluk=Genade. Genade heeft vaak te maken met strijd. "Geef je over.” “Nooit." Woorden die ik sprak op het schoolplein als ik weer eens boven of onder lag. En dan de opluchting na het loslaten. En soms de euforie van de overwinning. Een kort momentje weliswaar. Genade kan je ook ten deel vallen. Vind ik een mooie uitdrukking. Ten deel vallen. Het overkomt of overvalt je. Een moment van even geen strijd, geen grenzen als scheidingslijnen ervaren, maar samenvallen met het geheel.

Gelijk hebben heeft ook vaak te maken met strijd. Vechten, Vluchten, Verdringen, Vermijden, Verwarren, Verdelen. Het gaat er niet om of je gelijk hebt maar of je gelijk krijgt. Vaak het credo van Veranderaars. Het valt mij op dat ik altijd vernaderen schrijf als ik eigenlijk veranderen wil opschrijven. Grappig dat als ik op de correctietoets druk,  de woorden veranderen, vernederen en vergaderen getoond worden. Maar dit terzijde. “Terzake Alje”. Een stemmetje in mij. Een ander stemmetje sputtert nog wat tegen. “Ja, maar….alleen terzijde wordt geleerd.”

Op het prachtige RDM hoor ik dat de vergadering, zonder dat ik het wist,  verplaatst is naar het Academieplein. Paste beter in de agenda van een aantal betrokkenen. Ik haast mij om op tijd te zijn. Ik ben niet de enige. Links en rechts word ik voorbij gesjeesd. Ruim op tijd kom ik aan om vervolgens een half uur te wachten op mijn gesprekspartners. Vergaderingen liepen uit. Geen excuus.

We leven in een snelle en complexe wereld waarin de externe klok vaak ons interne kompas regeert. Volgens Arnold Cornelis, onze grote cultuurfilosoof,  leidt dat tot catastrofale leerprocessen. Ik zie dat veel om mij heen. Op individueel niveau zie ik veel mensen die niet of met moeite deze tijd bij kunnen benen. Binnen organisaties zie ik op teamniveau veel signalen van desintegratie. Collectieve burn outs. Mijn relevantie is om mensen, individueel en in organisaties,  weer op verhaal te laten komen. En soms betekent dat alleen een verandering  in ons denken over gelijk en geluk.

Willen we werkelijk veranderen en een gemeenschappelijk verhaal vertellen, dan wordt het tijd om trage trage vragen te stellen. En daar ook de tijd voor nemen. Anders neemt de tijd ons. Veranderen is een keuze. Veranderen= Voelen + Vertragen + Verdragen + Verbeelden. Waarbij het verdragen wellicht nog het moeilijkste is. Maar samen dragen maakt het allemaal een stuk gemakkelijker. Kijk maar naar de ganzen. Tijd om het gans anders te doen.  

Titanic

To face the future freely, one must give up both optimism and pessimism and put all belief on human beings. Not trust in tools. (Ivan Illich)

 Een paar dagen geleden zei ik al dat volgens Plato een mens nog meer dan kennis, goede beelden nodig heeft. Gisteren was ik op een conferentie waarin ingezoomd werd op wat er gelijktijdig gebeurt met het bedenken en uitvoeren van plannen. Je wilt het een en ondertussen gebeurt het ander. Als je puur naar het woord kijkt, dan is ondertussen een woord dat niet zuiver is. Het is intussen, in de tussentijd of onderwijl. Wat er ondertussen gebeurt in een organisatie, is dus een niet zuivere vraag. Wat er gebeurt in de tussentijd, klopt veel meer. Alleen hebben wij de tussentijd opgeruimd in onze cultuur. We slopen en bouwen, ademen in en ademen uit zonder een tel rust. Wij hebben geen tussentijd meer waarin we terugkijken en vooruitblikken. Wij gunnen onszelf die tijd niet en handelen in een reflex in plaats vanuit reflexie.

 Zo ervoer ik de conferentie van gisteren ook. Aandacht voor de volle agenda maar geen agenda voor volle aandacht. De lineaire klok overstemde het innerlijk kompas. Geen tijd voor werkelijke diepgang. Dansjes aan de oppervlakte en geen moment van ongemak. Was wel lekker die vreugde maar het klopte niet met opmerkingen als “We leven in een planeet crisis met daarvan afgeleid een economische, religieuze, sociale crisis.” Of : We bevinden ons op de Titanic.” Hoe kun je vreugde ervaren als er eigenlijk gezegd wordt dat we doodsbang zijn voor het volgende moment? Hoe kun je blij zijn terwijl je eigenlijk een heel zwart beeld hebt over waar het met onze aarde naar toe gaat?

 Na afloop raakte ik in gesprek met Theo. Een gewone man die mij niet bijzonder opviel. Tot het moment waarop we in gesprek raakten over angst en gekrenkte trots. Ik vertelde hem van een bijeenkomst waar ook Herman Wijffels bij aanwezig was. Drie uur overleg en na afloop herinnerde ik mij alleen de vraag van meneer Wijffels aan een corporatiedirecteur: “Zou het zo kunnen zijn dat uw angst ook de angst van uw organisatie is?” Toen werd het stil. Heel stil werd er gevoeld en herkend. Dat gebeurde ook tussen Theo en mij. Hij las mij een mail voor die hij net had verstuurd aan Herman Wijffels waarin hij zijn onrust deelde over de hardnekkigheid van processen waarin angst sturend was. Hoe komen we uit die spiraal van angst? Ik genoot bijzonder van de eenvoud en openhartigheid van Theo. Over zijn vermogen om stil te staan en te reflecteren terwijl het schip zinkende is. Eigenlijk is genieten niet het juiste woord. Ik raakte ontroerd door de erkenning van de werkelijkheid. Hoe hopeloos die soms ook lijkt.

 Durf ik die werkelijkheid onder ogen te komen? Durf ik de angst toe te laten? Of de woede? Durf ik werkelijk te bekennen, onder ogen te komen wat er op dit moment allemaal gebeurt? Durf ik die angst, die dat oproept, de wanhoop te voelen? Ik ben bang van wel. Ik kan even niet anders. En het rare is, dat in het onder ogen komen van de Titanic deze vervolgens verdwijnt. Er is geen Titanic, er is geen angst. Zelfs de woede en het verdriet over de onverschilligheid waarmee mensen en ook ik proberen om onder die angst uit te komen, verdwijnen . In plaats daarvan ontstaat in mij de vraag waar ik verantwoordelijk voor ben. Waar wil, moet en kan ik het verschil in maken? En hoe ziet dat er dan uit? Ben ik in staat om mijn negatieve beeld over de toekomst plaats te laten maken voor een goed beeld? En weer slaat de twijfel toe als ik daarover ga nadenken. Heb ik dan ook zo’n negatief zelfbeeld? Ik ben bang van wel! Het enige dat ik kan doen, is om die onder ogen te komen en onder woorden te brengen. In de hoop dat die verstaan wordt.

 Ik ga graag in op het aanbod van Theo om een dag langs te komen op de Veluwe. Stront scheppen. Meer niet.

de zeven 'O's

Onderstroom

Ontdekken

Ontdooien

 Onderscheiden

Ontwikkelen

Ontmoeten

Ondernemen

Onderstroom ( de (m.)) 1 stroming onder de oppervlakte van het water 2 (fig) de loop van iemands diepere gevoelens (ook mbt. Culturele, artistieke en maatschappelijke verschijnselen)

Onderstromen (onoverg.; stroomde onder, is ondergestroomd) door een stroom overdekt worden: de dijk brak door en gehele streek stroomde onder

Ondertoon (de (m.) 1 (meestal fig.) toon die onder iets anders te horen is: met een ondertoon van spijt; vrolijk maar met een serieuze ondertoon 2 (kooph.) de prijs waartoe de schommelingen steeds terugkeren 3 (muz.) toon onder de grondtoon

Ontdekken ( overg.; ontdekte, h. ontdekt) 1 het bedekkende wegnemen van -, syn. Ontbloten; - zich ontdekken a) zijn hoofddeksel afnemen, b) (w.g ) zichtbaar worden 2 bespeuren of waarnemen dat iem. Of iets bestaat of dat iets zo is: ik ontdekte dat hij mij al lang bedrogen had; een nieuwe ster ontdekken; - ( in’t bijz.) gezegd van alles op aarde wat tot dusver onbekend was en door zeevaarders of andere reizigers het eerst wordt gezien: Columbus ontdekte Amerika; - gezegd van alles wat in een wetenschap voor het eerst wordt gevonden: nog voortdurend ontdekt men nieuwe elementen; - ( in zwakkere opvatting vaststellen: ik ontdekte dat ik mijn portemonnee kwijt was 3 vinden wat verborgen is: de fout is eindelijk ontdekt; de dief is nog niet ontdekt 4 ( in bevindelijke kringen) ontdekt worden, oog krijgen voor eigen ellende en zondestaat; - een ontdekkende preek, waarin zonde en schuld van de mens speciale aandacht krijgen

Ontdooien ( ontdooide) 1 ( onoverg.; is ontdooid) door het dooien los, open, vloeibaar, ofwel van ijs en sneeuw bevrijd worden: de ramen beginnen te ontdooien; de sneeuw ontdooit; de kraan is weer ontdooid; - fig., inform.) minder stijf en koel worden: koelheid zal ontdooien; hij zal wel ontdooien 2( overg.; h. ontdooid) door het dooien of verwarming los, open, vloeibaar of van ijs of sneeuw vrijmaken: de zon heeft de ramen ontdooid; de loodgieter moet de verwarming ontdooien; (scherts) zich ontdooien, verwarmen. (1602) van ont + dooien

Onderscheid (het; -en, w.g.)1 verschil: een onderscheid vaststellen, opmerken; (scherts.)  ja, dat is een differentie van onderscheid, een heel (groot) verschil; onderscheid maken, niet gelijk behandelen; alle vluchtelingen worden geholpen zonder onderscheid van geloof, zonder dat iem. Op grond van zijn geloof wordt uitgesloten; alle gevangenen werden zonder onderscheid omgebracht, zonder uitzondering; hidet is geen onderscheid tussen oud en jong, allen worden gelijkelijk behandeld; een onderscheid ten nadele, ten gunste van-, discriminatie; oordeel des onderscheids, vermogen om tussen goed en kwaad te odnerscheiden; - ook als tweede lid in samenst. Als de volgende, waarin het eerste lid een aspect of opzicht noemt waarin het onderscheid bestaat: betekenisonderscheid, genusonderscheid, leeftijdsonderscheid, standsonderscheid, waarderingsonderscheid 2 oordeel: de jaren des onderscheids, de leeftijd waarop men voor zichzelf dient te kunnen oordelen; tot de jaren des onderscheids komen, volwassen worden

Onderscheidend (bn) 1 een onderscheid behelzend of uitdrukkend of uitdrukkend: onderscheidende kleuren, vormen, kenmerken;- (rel.) onderscheidend preken, preken met waarschuwingen voor bekeerden, niet-bekeerden, twijfelenden e.d.) 2 (merkenrecht) vatbaar voor de vestiging van een merkrecht ( van tekens gezegd die niet uitsluitend en op de gebruikelijke wijze de te onderscheiden artikelen zelf of eigenschappen of antecedenten daarvan aanduiden) het woord ‘schaap’ is onderscheidend als merk voor tandenborstels, niet voor wollen stoffen

Ontwikkelen ( overg.; ontwikkelde, h. ontwikkeld) 1 (wisk) ( een gebogen oppervlak) in een plat vlak uitslaan: mantels van kegels en cilinders kan met ontwikkelen 2 ontvouwen, loswikkelen: de jonge blaadjes ontwikkelen zich 3 tot (volle) wasdom doen komen, doen uitgroeien: kloek opgeschoten mannen, door sport ontwikkeld; een dier waarvan een bepaald deel niet of weinig ontwikkeld is; (wederk.) meer kennis, meer beschaving opdoen: zij had gelegenheid genoeg om zich te ontwikkelen; - (wederk.) (fig.) (van zaken) groeien: het kleine fabriekje ontwikkelde zich tot een machtig bedrijf 4 doen ontstaan, (doen) krijgen: een afkeer, sympathie ontwikkelen 5 (wederk.) ontstaan: een scheikundige werking waarbij zich warmte ontwikkelt; de zich ontwikkelende dampen; voortdurende hebben zich uit oude spelen nieuwe ontwikkeld 6 (foto.) het door belichting gevormde latente beeld in een lichtgevoelig materiaal omzetten in een zichtbare afbeedlding door behandeling met daarvoor bestemde oplossingen 7 tentoonspreiden, tonen 8 (wisk.) herleiden, uitwerken: een algebraische vorm ontwikkelen 9 (w.g) deployeren 10 (w.g) blootleggen, ophelderen 11 verklaren, uiteenzetten, ontvouwen: zijn plannen ontwikkelen; een cassatiemiddel tegen een beslissing ontwikkelen, aanvoeren of mondeling toelichten. (1679) van ont + wikkelen

Ontmoeten (ontmoette) 1 (onoverg.) h. en is ontmoet, niet in het passief te gebruiken) toevallig tegenkomen: een bode is ons onderweg ontmoet; lieden die elkaar nooit ontmoet hebben; de legers ontmoetten elkaar in de nabijheid van Leizig, daar kwam het tot een treffen, een gevecht 2 (onoverg.; h. en is ontmoet, niet in het passief te gebruiken) (meetk.) (van lijnen) een punt met een andere lijn of met een ander vlak gemeen hebben, maar zich slechts  aan één zijde van die lijn of dat vlak uitstrekken 3 (onoverg.) h. en is ontmoet, niet in het passief te gebruiken) volgens afspraak samenkomen met -: wij zullen hem om zeven uur ontmoeten 4 (overg. h. ontmoet) ondervinden: zonder tegenstand te ontmoeten; bezwaren, hinderpalen, tegenkanting ontmoeten; (spr.) wie goed doet, goed ontmoet, zie bij goed2. (1265-1270) – Eng. to meet, van ont- + een tweede deel als in tegemoet

Ondernemen (overg.; ondernam, h. ondernomen) op zich nemen, aanvangen iets te doen of te verrichten, syn. Beproeven, iets van belang ondernemen; de Kanaalmaatschappij zal de havenwerken ondernemen; een verre reis ondernemen, aanvaarden, altijd met het bijdenkbeeld dat er zwarigheden aan de volvoering verbonden zijn; tegen de minister van justitie is een aanslag ondernomen; - (beurst.) speculeren: iets in tarwe ondernemen.

Ondernemingsgeest  (de.(m)) geestelijke kracht en aandrang tot het op touw zetten van (grote) ondernemingen (2)