Johnny Walker

‘Wanneer Natuurmonumenten in 1997 eigenaar wordt van Tiengemeten verschijnen al snel de eerste Schotse Hooglanders in de buitendijkse gebieden. Binnendijks ploegen de boeren rustig voort. Na verloop van tijd ontdekt een stier, door de eilanders Johnny Walker genoemd, de landbouwproducten aan de andere kant van het prikkeldraad. Met één hoorn tilt Johnny het prikkeldraad op waardoor de krammen tot drie palen ver losspringen. Hij kruipt door het gat en wandelt het walhalla van voedsel binnen. Johnny is met de fles grootgebracht omdat zijn moeder kort na zijn geboorte is overleden. Daarom is hij niet bang voor mensen. Aanvankelijk laat Johnny zich makkelijk door het gat terugdrijven en worden de krammen vernieuwd. De volgende morgen liggen alle krammen er weer uit. Na twee weken wil Johnny niet meer terug naar de buitendijkse gebieden en valt zijn belagers aan. Hiermee tekent hij zijn doodvonnis.’( Uit: Over het Vuile Gat naar Tiengemeten van Ton van der Graaf)

Ik kijk zojuist naar het journaal en zie de beelden van vluchtelingen voor wie grenzen worden afgesloten. Ik zie even later verhitte discussies, geen dialoog, in de Tweede Kamer met Geert Wilders in de hoofdrol. Stellingen worden betrokken en de nuance verdwijnt waar de mening verschijnt. En ik vraag mij af welke grenzen er zijn aan de openheid en welke openheid gewenst is aan de grenzen. 

Dijken. Grenzen. We zijn er goed in. Vechten tegen het wassende water en voor het behoud van onze autonomie. En ieder jaar klinkt de aarde onder onze voeten in met een centimeter. In honderd jaar een meter. Nous, aprés le deluge. De zondvloed is voor onze kinderen en onze kleinkinderen. En we hebben de keuze of het verhogen van onze dijken en vechten tegen het water of leren omgaan met het water in de wetenschap dat er eens een overstroming zal zijn.

Op dit moment wordt de illusie gewekt dat Europa overstroomt. Volloopt met vluchtelingen. Zandzakken voor de deur, dijk- en gewetensverzwaring. Mensen met diarrhee, of is het toch gewoon een oefening met een getrainde acteur?, en een diarrhee van woorden van emotioneel incontinente politieke leiders, of zijn het maar gewoon acteurs?, worden van het toilet geplukt en het land is in rep en roer. Zijn we nou helemaal van de pot gerukt?

'De aarde ontvouwt zich als een immens tapijt, zonder grenzen, zonder begin of einde', jubelde de fotograaf Nadar nadat hij in 1858 aan boord van een luchtballon was opgestegen. Wie zich maar ver genoeg verwijdert, ziet de aarde als een reeks vlakken, strepen en stippen; afstand leidt tot abstractie. En abstractie maakt radicale ingrepen mogelijk. Afstand, abstractie, aftasten, afstemmen. Maar dan moet je wel willen kijken, kijken, kijken tot het licht er uit ontspringt, luisteren en vooral voelen. ‘Als ik in jouw schoenen stond, hoe zou ik dan behandeld willen worden?’

Bestaan er werkelijk grenzen? Grenzen zijn lijnen op de kaart. En dat is soms best fijn. Het wordt pas een probleem als we die grenzen gaan zien als de realiteit. Of het nu de mannen van de Apollo 12, onze eigen Wubbo Ockels of André Kuipers waren of de bovengenoemde Nadar, de ervaring van afstand liet hen zien, beleven dat alles in wezen één is. Alles komt uit alles voort en is met alles verbonden. Voor al deze mensen was de ervaring van afstand er tegelijkertijd één van sublieme schoonheid waarin ze ervoeren dat grenzen slechts kunstmatig getrokken lijnen zijn. En hoe zie je die? Als verbindings- of als scheidingslijn? Lijnen verenigen en verbinden net zo goed als ze verdelen en onderscheiden. Lijnen zijn schijnbare tegenstellingen, twee kanten van dezelfde medaille, twee manieren van kijken naar hetzelfde. Iets wat uiteengaat komt ook weer bij elkaar. 

Celebrate or Celebate? Ik weet wel wat ik kies. Laten we de verschillen vieren. Alleen dat maakt een systeem rijk en sterk. Niks harmoniseren, niks nivelleren. Dat haalt alle zuurstof weg, het trekt vacuüm en zorgt voor afsterving. Geef de verschillen de ruimte om te zijn wat ze willen zijn. Accentueer ze nog verder als ze dat zelf willen. Laat de creatieve krachten creatiever worden en stabiliteitszoekende krachten stabieler. Uiteindelijk gaat het er om dat je doet wat je  niet laten kunt. Of je nu Jesse, Geert, Mark, Alexander, Jannie, Truus of Alje heet. Of Johnny Walker. 

Hoe ik nu werkelijk zelf denk over het vluchtelingenvraagstuk? Ik heet ze van harte welkom. Natuurlijk!