Sneuveldurf

Niet gezocht en toch gekregen. Je zoekt iets en je vindt iets anders. Onverwachte ontdekkingen. Je gaat naar IKEA om een kast te ruilen en wordt verliefd op de vrouw van je leven. Vele voorbeelden zijn voorhanden. Bekende als de ontdekking van penicilline van Fleming of het ontstaan van de abstracte schilderkunst door Kandinsky, die terug gekomen in zijn atelier een prachtig schilderij zag staan. Het bleek zijn eigen schilderij te zijn maar dan op zijn kop. De verrassing toen hij ontdekte dat het zijn eigen schilderij was… en toen het besef of de vraag wat hij er mee aan moest.

De microbioloog Louis Pasteur concludeerde dat je wel gevoelig moest zijn voor onverwachte ontdekkingen. “Le hasard ne favorise que des esprits préparés.” Het toeval begunstigt alleen de geesten die zijn voorbereid. Wel leuk om even het woordje ‘préparés’ onder de microscoop te leggen. Voorbereiden of klaarmaken voor. Zit ook het woord paraat in. Klaar zijn voor het onverwachte. En daar hebben we het juist zo moeilijk mee in onze tijd waarin de angst regeert. Waarin we nog steeds geloven in de illusie van de maakbaarheid. Een logische vraag lijkt dan ook of we het toeval kunnen organiseren. Wie zit er nou niet te wachten op onverwachte opbrengsten?

Kunnen we het toeval een handje helpen? Lijkt mij wel. We netwerken ons suf en wat is netwerken anders dan het verlangen om het lot een handje te helpen?  Verlangen en belangen liggen dicht bij elkaar. Maar of die wilskracht ons dichter bij het onverwachte brengen?

Even terug naar meneer Pasteur. Het toeval begunstigt alleen de geesten die zijn voorbereid. Mensen  die bereid zijn om zich te laten verrassen en het momentum te pakken. En vaak zijn dat mensen die sneuveldurf bezitten. Mensen met lef. Lefbak of lafbek. Een kwestie van een shift in denken. En het lijkt er op dat die nu meer dan ooit nodig is. Volgens Jan Rotmans, hoogleraar Transitiemanagement aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, leven wij niet in een tijdperk van veranderingen maar in een verandering van tijdperk.  En andere tijden vragen om andere mores. Om een andere aanpak. Een aanpak die ruimte laat voor de onverwachte relevantie. Die op haar beurt weer ruimte geeft. Onbestemde, ongedefinieerde, restruimte.

Wat zou er in uw organisatie gebeuren als er plotseling, heel toevallig onbestemde mensen aan tafel zitten die met u op zoek gaan naar antwoorden op complexe vraagstukken? Niet de usual suspects maar juist de vreemde eenden in de bijt. De intelligente knutselaars zoals Levi Straus deze mensen noemt, mensen die zich niet (meer) laten leiden door tegenslag en frustratie maar de ruimte nemen om het eens op een heel andere manier te bekijken. Die langs de randen van het ravijn durven lopen maar gek genoeg er nooit in vallen. Meestal.

Zullen we in navolging van Louis Pasteur in uw organisatie een Serendipiteits Laboratorium opzetten? Een plek waar gewerkt wordt met mensen die (voor) bereid zijn om eens heel anders na te denken over de uitdagingen van deze tijd. Mensen met sneuveldurf.